İkilemlerin Prefrontal Korteks’teki Kavgası: Karar Anı – Jonah Lehrer

 Bilim, Biyoloji, Felsefe, Kitap İncelemelerim, Matematik, Psikoloji, Tüketici Davranışları  2 Responses »
Oca 172011
 

Karar Anı - Jonah Lehrer - Kitap Kapağı “Çözdüm her şey çok basit
Denize doğru
Üç beş dakika yeter derdimi anlatmaya
Zaten çoğu şey değmez çok konuşmaya
Denize doğru

Düşlerimde bile kaçtım denize doğru
Aslında kaçmak değil sevgiye koşmak
Sessizdiler ama çoktular
Biraz deli biraz çocuktular
Denize doğru

Kolunu kaptıranlara çare bulunmaz
Yaşam bizden hızlı
Beklesen olmaz
Kararımı çoktan verdim
Denize doğru

Gülmez çünkü hiç bilmez
Dertleri ağır
Bütün kapılar çalınır
Ama bilgeler sağır
Mışlar mişler ne demişler
Burada bulamamışlar
Denize doğru

Gittim çünkü eskittim
Kentin sokaklarını
Kimsenin umurunda değil
Suratlar soğuk
Ardımda çok şey bırakmadım
Kalanları da almadım
Denize doğru

Adını düşürenlere üzülsen değmez
Sesini kaybedenlerin bir şarkısı olmaz
Kararımı çoktan verdim
Denize doğru”

/ Bülent Ortaçgil – “Denize Doğru”‘dan

Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi’nden Ferit Burak Aydar çevirisiyle çıkan, yazar Jonah Lehrer’in “Karar Anı” kitabı, hayatımızda verdiğimiz kararların, insanların akılcı varlıklar olarak, mantıklı kararlar alma yetisini başka bir perspektifte inceliyor.

Nobel ödüllü sinirbilimci Eric Kandel’in laboratuvarında, Le cirque 2000 ve Le Bernardin restoranlarında çalışan, Boston Globe ve Washington Post gazetelerinde, Nature, the New Yorker ve Seed dergilerinde yazıları yayımlanan bir yazar olan Jonah Lehrer’in daha önce “Proust bir Sinirbilimciydi” kitabı da bulunmaktadır.

Tarzı itibariyle “İrrasyonel” ve “Buyology” kitaplarını anımsatan “Karar Anı”nda, yazarın beynimizin hangi anlarda, nasıl karar aldığını incelemek ve yakınen tahlil etmek adına örnek aldığı olayların asıl kahramanları olan oyun kurucular, pilot, şarkıcı, yönetmen veya poker oyuncularıyla birebir görüşmelerindeki aldığı izlenimleri, sinirbilim çerçevesinde değerlendirerek okuyuculara sunuyor. Analoji olarak Nobel ödüllü psikolog Herbert Simon’un insan beynini makasa benzetmesini kullanan Lehrer, her bir karar anında makasın bir ucu olan beyni ve diğer ucu olan beynin faaliyet yürüttüğü özgül çevreyi bilim dergilerindeki referanslarını da inceleyerek çıkarımlara varıyor.

Kitap, 9 bölümde ‘karar anları’nı inceliyor: Continue reading »

İlgili Olabilecek Yazılar:

  1. Matematiksel Nesnelerin Varlık Sorunu
  2. Pek çok davranışımızı tahrip etme gücü yüksek: İrrasyonel – Stuart Sutherland
  3. Gelecekteki yaşamlarımızdan birine uyarlanacak bir Schrödinger Kedisi filmi: Mr. NOBODY / BAY HİÇKİMSE
  4. Oruç Aruoba’dan Ölüm, Yaşam, Felsefe üstüne: de ki işte
  5. “The Great Masters” : Leonardo Da Vinci, Michelangelo, Raffaello – Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi Sergi Notları
  6. Lars Von Trier’den Orgazm Tecridine Brecthyen Bilinçdışıyla Başkaldırı Alegorisi: Nymphomaniac I – II
  7. Rastlantı ve Kaos – David Ruelle
  8. Matematiksel Dünyanın Algoritmik Olmayan Doğası ve Platonik Gerçekliği
  9. Aşk ve Kıskançlık – Ayala Malach Pines
  10. Tüketici Davranışları Açısından Tahsin Yücel’in ‘Kumru ile Kumru’ Romanının Çözümlenmesi
  11. Kozmos – Carl Sagan
  12. Son Moda Saçmalar- Alan Sokal ve Jean Brichmont

Şehvetin Haz Vermediği İntikam Mektupları: Tehlikeli İlişkiler – Choderlos de Laclos

 Tiyatro, Tiyatro Eleştirilerim  No Responses »
Eki 102010
 

Tehlikeli İlişkiler - Choderlos De Laclos - Christopher Hampton - Alexandar Popovski

“aşkı en çok hak edenler,
aşkta mutluluğu asla bulamazlar.”

/ “Tehlikeli İlişkiler” oyunundan

Observer gazetesinin belirlediği “tüm zamanların en iyi 100 romanı” arasında 8. sırada yer alan, Milan Kundera’nın “Yavaşlık” adlı romanında “bütün çağların en büyük romanı” ifadesiyle bahsedilen, Choderlos de Laclos’nun 1782’de yayınlanan “Tehlikeli İlişkiler” (Les Liaisons Dangereuses / Dangerous Liaisons) bir çok filme ve operaya uyarlandığı gibi tiyatro uyarlamaları da seyirci tarafından ilgiyle izlenmeye devam ediyor.

İngiliz yazar ve yönetmen Christopher Hampton tarafından aynı adla tiyatroya uyarlanan Tehlikeli İlişkiler, İstanbul Şehir Tiyatroları’nın da 2010-2011 sezonu oyunları arasında Aleksandar Popovski yönetiminde yerini aldı.

Günümüz kuşağının daha çok, Stephen Fears’ın yönettiği , 1988 yapımı ve Glenn Close, John Malkovich, Michelle Pfeiffer, Keanu Reeeves ve Uma Thurman tarafından baş rollerinin paylaşıldığı ve 7 dalda Oscar adayı olan, bunlardan “ En İyi Uyarlama Senaryo”, “En İyi Sanat Yönetimi” , “En İyi Kostüm” dallarında Oscar’a kanımca haklı olarak layık görülen “Dangerous Liaisons/Tehlikeli İlişkiler” filmi ile tanıdığı, hemen hemen birbirine çok yakın senaryo metinlerinden oluşan tiyatro uyarlamaları da oldukça geniş kitleler tarafından izlendiği bilinmektedir. Şu sıralar Broadway’de sahnelenen Daphne du Maurier’in romanı Rebbecca’nın müzikal hale getirilmesine katkı sağlayan İngilizce çevirisini de yapmış Christopher Hampton, 1988 yapımı bu filme de yaptığı senaryo uyarlaması nedeniyle Oscar Ödülü kazanmıştı.

Continue reading »

İlgili Olabilecek Yazılar:

  1. Murathan Mungan’ın dilinden protez erkeklik ve güç eleştirisi: Binali ile Temir
  2. Cinsel Aşkın Anatomisi – Helen E. Fisher
  3. Mağara adamlarından günümüze Darülbedayi’deki İstanbul kıyafetlerinin müzikal öyküsü: Devr-i İstanbul
  4. Tuncer Cücenoğlu’nun tiyatrodaki gotik çığlığının kurtardığı “Çığ” altındaki “Vicdan”
  5. Postmodern bir Mimesis ve Esrime Öyküsünün Analizi: Koku – Patrick Süskind
  6. Dünyanın Ortasında Bir Yer’de Kadına Dair Şiirsel Sevda ve Acı Işıkları
  7. Musahipzade Celal’den çalgılı köçekli İstanbul Efendisi eğlencesi
  8. Dotmarsta Tiyatrosu’ndan Mutsuz Bilincin Konvansiyonel Ağ Silahı: Pornografi
  9. Leyla’nın Evi Leyla’ya – Zülfü Livaneli – TiyatroKare
  10. Murathan Mungan’dan Udi Parçalanmış Aile Öyküsü: Dört Kişilik Bahçe
  11. Bağımlı kaldığımız tapınağın keşfi:Umberto Eco-Güzelliğin Tarihi

Matematiksel Dünyanın Algoritmik Olmayan Doğası ve Platonik Gerçekliği

 Araştırmalarım, Felsefe, Matematik  2 Responses »
Nis 072009
 

 

Karl Popper'ın Üç Dünya Kuramı

Karl Popper’ın ‘üç dünya kuramı’ şöyle açıklanabilir: 

Popper üç dünya belirlemiştir:  Birinci dünya, doğal çevremizi oluşturan nesne ve olguları; İkinci dünya, insanın düşünme, bilgi edinme, değerlendirme, karar verme gibi öznel süreçleri; Üçüncü dünya ise insanın ikinci dünya’ da oluşturup açığa çıkardığı, giderek nesnel bir kimlik kazanan kültürel bir yapıt ve süreçleri kapsamaktadır. 

Popper’ a göre, ” kültür dünya’ sı ” dediği Üçüncü Dünya, zihinsel etkinliğin ürünüdür. öznel yaşamdan bağımsız nesnel bir yapıya sahiptir. Zihin dünyası da fiziksel dünya ile ilişkilidir. 

Bilim, sanat, felsefe, dil, din ile birlikte matematik de üçüncü dünya’ nın bir parçasıdır. matematiksel nesneler ve bu nesneler arasındaki ilişkiler Üçüncü Dünya’ ya aittir. 

Aristoteles, sayıları, doğaya dayalı soyutlamalar olarak açıklarken, Platon, sayıları, ‘idea’ dediği yetkin formlar olarak tanımlar. Platon’ a göre ‘nokta’, ‘üçgen’, ‘doğru’, ‘çember’ gibi matematiksel nesneler, gerçek fiziksel nesnelerin dünyası yönünden ancak yaklaşık olarak anlaşılabilirler. Öyle ki bu matematiksel nesneler, Platon’ un matematik kavramlarının ‘ideal dünyasında’ yer alırlar. 

Platon’ un dünyası somut nesnelerden değil, matematiksel nesnelerden oluşmuştur. gerçek dış dünyanın işlevleri, yalnızca kesin matematikle, yani platon’ un zeka yoluyla ulaşılabilen ideal dünyasıyla anlaşılabilir. 

Matematiksel doğruluk kavramında ‘mutlak’ ve ‘tanrı vergisi’ olan bir şey vardır. Matematiksel Platonizm’ in ilgi alanı budur. Herhangi bir formel sistemde ise matematiksel doğruluk kavramı ‘insan yapısı’ bir niteliğe sahiptir. 

Karl Popper’ ın Üçüncü dünya’ sına farklı bir yaklaşım Roger Penrose’da görülür. Penrose’ a göre Üçüncü Dünya “kültür dünyası” değil, “Platoncu varlıklar”, diğer bir deyişle ” mutlak matematiksel doğrular dünyasıdır “. 

Continue reading »

İlgili Olabilecek Yazılar:

  1. Matematiksel Nesnelerin Varlık Sorunu
  2. Matematiksel Bakış Açısı Perspektifin Tarihteki Yeri
  3. Terminatör’ü bir insanın daimi yok etme şansı: Hilbert Probleminin Çözümsüzlüğü
  4. İkilemlerin Prefrontal Korteks’teki Kavgası: Karar Anı – Jonah Lehrer
  5. “The Great Masters” : Leonardo Da Vinci, Michelangelo, Raffaello – Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi Sergi Notları
  6. Gödel Teoremi